با جاهای دیدنی شوشتر آشنا شوید

قدمت بسیاری از شهرهای ما، هزاران سال است. شوشتر نیز یکی از آن‌هاست. این شهر که در دامنه کوه‌های زاگرس قرار گرفته، از لحاظ آب‌وهوایی شرایط مطلوبی دارد و یکی از بهترین مقاصد گردشگری به ویژه در بهار است. در این مقاله قصد داریم تا شما را با جاهای دیدنی شوشتر آشنا کنیم.

آشنایی مختصر با تاریخچه شهر

قدمت این شهر بنا به بررسی‌های باستان‌شناسی، 10 هزار سال است و در طول تاریخ بارها مورد حمله قرار گرفته است از جمله اسکندر مقدونی، مغولان، تیموریان.

جاهای دیدنی شوشتر

سازه‌های آبی

این سازه‌ها، یکی از اعجاب‌‌آورترین جاهای دیدنی شوشتر، سازه‌‌های آبی شهر است که نشانی از نبوغ فراوان و دانش شگرف مهندسی هیدرولیک سازندگان آن و بهره‌وری بهینه از منابع آب در دوران باستان دارد. در این سامانه، با ساخت سازه‌های متعدد، به بهترین شکل از آب رودخانه کارون بهره‌برداری شده است. گرچه گفته می‌شود سنگ‌بنای این سازه در دوران هخامنشیان گذاشته شد ولی بسیاری آن را به دوران اردشیر اول و شاپور ساسانی نسبت داده‌اند. آنچه بدیهی این است که این سازه درطول دوره‌ها و زمان‌های مختلف کامل‌تر شده است و در عهد قاجار نیز مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.

این سازه که از مهم‌ترین جاهای دیدنی شوشتر به شمار می‌رود، از بخش‌های مختلفی چون پل‌ها، بندها، آسیاب‌ها، آبشارها، کانال‌ها، سیکا (محلی جهت استراحت و تفریح) و تونل‌های عظیم هدایت آب تشکیل شده است.

در این سازه، به مکان‌هایی برمی‌خوریم که هریک از آن‌ها جزء مسحورکننده‌ترین جاهای دیدنی شوشتر است:

بندمیزان

 این بند موجب دو شاخه شدن آب رودخانه کارون شده است

برج کلاه فرنگی

برخی معتقدند از این برج بر مقدار و شدت جریان آب نظارت می‌کردند و برخی نیز آن را محل دیده‌بانی و نظارت بر کار کارگران در دوران شاپور ساسانی و یا قیصر روم می‌دانند. این برج در میدان ۱۷ شهریور شهر در انتهای خیابان بلوار قرار دارد.

رودخانه دست‌کند گرگر

یکی دیگر از جاهای دیدنی شوشتر، رودخانه دست‌کند گرگر است که به دستور اردشیر ایجاد شده است. این رودخانه، یک رودخانه مصنوعی و دست‌کند است. گفتنی است برای جلوگیری از عمیق شدن بستر آب این رودخانه، کف آن را با سنگ فرش و بست‌های فلزی به هم متصل کرده بودند. این رود که در شمال شهر قرار دارد، از داخل شهر عبور می‌کرد و آب مورد نیاز کانال‌ها وتونل‌ها را تامین می‌کرد.

مجموعه آبشارها و آسیاب‌های آبی

 از دیگر جاهای دیدنی شوشتر، مجموعه آبشارها و آسیاب‌های آبی است که شامل مجموعه‌ای از تونل‌ها، کانال‌های فرعی، آسیاب‌های آبی و سد است. انرژی مورد نیاز این آسیاب‌ها توسط رودخانه گرگر تامین می‌شود. در حال حاضر، سیاری از آسیاب‌های مجموعه از بین رفته‌ و از کار افتاده‌اند و تنها آسیاب رضا گلاب همچنان کار می‌کند.

بیشتر بخوانید: شوشتر، پایتخت سازه های آبی جهان

پل بند برج عیار و نیایشگاه صابئین

 نیایشگاه صابئین و پل بند برج عیار از دیگر جاهای دیدنی شوشتر است که بر روی رودخانه گرگر قرار داشته است. در گذشته، در این مکان باغی باشکوه قرار داشته است. در عهد صفویان و قاجار، از این مکان برای نیایشگاه صابئین استفاده می‌شده است.

بند ماهی‌بازان یا بند خدا آفرین 

از دیگر جاهای دیدنی شوشتر، بند ماهی‌بازان است که میان رود گرگر و داریون واقع شده است. گفتنی است این محله، محل شهر باستانی دستوا است.

بیشتر بخوانید: سازه‌های آبی شوشتر، دهمین اثر ثبت شده ایران در یونسکو!

قلعه سلاسل

قلعه سلاسل یا کهن دژ شوشتر، قدیمی‌ترین بخش سازه های آبی و از مهم‌ترین جاهای دیدنی شوشتر است که قدمت آن به زمان هخامنشیان بازمی‌گردد. قلعه سلاسل در گذشته شامل بخش‌هایی چون شبستان، سربازخانه، برج، نقاره‌خانه، قورخانه، حصار و خندق بوده است؛ اما در حال حاضر، چیزی ازآن به ‌جز چند اتاق زیرزمینی و تونل‌های داریون باقی نمانده است.

رودخانه داریون

رودخانه یا کانال داریون دست‌کند و مصنوعی داریون، از دیگر جاهای دیدنی شوشتر است که توسط سازه‌های آبی رودخانه کارون جدا شده است. از آب داریون برای آبیاری زمین‌های کشاورزی دشت میناب، تأمین آب آشامیدنی شهر استفاده می‌شده است. بعلاوه، این کانال، مسیر ارتباطی با قلعه سلاسل را میسر می‌کرده است. قدمت این کانال را به عصر هخامنشیان و داریوش نسبت داده‌اند.

دیگر جاهای دیدنی شوشتر (متعلق به سازه‌های آبی)

• پل بند شادروان: از پل‌های معروف کشور در زمان‌های قدیم که نام آن در شاهنامه نیز آمده است.
• بند خاک: از دیگر جاهای دیدنی شوشتر، بند خاک است که در خارج از حصار غربی شهر روی نهر داریون و ۵۰۰ بالاتر از پل بند لشگر قرار دارد. قدمت این بند را به زمان ساسانیان نسبت داده‌اند که احتمالا در زمان قاجار مرمت شده است.
• پل بند لشگر: پل بندلشگر از زیباترین جاهای دیدنی شوشتر است که جزء سالم‌ترین سازه‌های ابی این شهر نیز هست. آجر، سنگ و ساروج از مهم‌ترین ساختارهای تشکیل‌دهنده آن است. گفتنی است این پل نقش مهمی در ارتباط بین شهر و روستاهای جنوبی داشته و همچنین جزء مهم‌ترین دروازه‌های شهر نیز به شمار می‌رفته است.
• پل بند شرابدار: این پل یکی دیگر از زیباترین جاهای دیدنی شوشتر است که در جنوب شهر و روی نهر داریون قرار دارد و از سنگ و ساروج ساخته شده است. برخی قدمت آن را به دوران اشکانیان نسبت داده‌اند.

دیگر جاهای دیدنی شوشتر

پلکان

در جنوب محوطه آسیاب‌ها و آبشارها، پلکان سنگی دست‌سازی احداث شده که بیش از ۲۰۰ پله دارد. این پل محوطه آبشارها را به نقاط مسکونی مشرف به مجموعه متصل می‌کرده است.

سیکا

از دیگر جاهای دیدنی شوشتر سیکا است که در انتهای ضلع غربی محوطه آبشارها قرار دارد و دسترسی به فضای درونی آن، از طریق چند پله آن میسر شده است.

بند دختر

یکی دیگر از جاهای دیدنی شوشتر، بند دختر است که در حدود سه کیلومتری شمال شهر واقع است. در این منطقه، رودخانه‌ کارون از کوهستان وارد جلگه‌ شده و بستر آن به کمترین عرض خود می‌رسد. بند دختر در این مکان و در زمان ساسانی ساخته شد. به دلیل نزدیکی به قلعه دختر، به بند دختر مشهور شده است. 

بند دارا و پل شاه علی:

بند دارا در منطقه‌ میاناب و روی رود گرگر ساخته شده بود و پل شاه علی روی رودخانه داریون در جنوب شهر (غرب امامزاده عبدالله) قرار دارد.

اطلاعاتی مختصر از جاهای دیدنی شهر

برج کلاه‌ فرنگی

بی‎شک، از زیباترین و جذاب‌ترین جاهای دیدنی شوشتر، برج کلاه فرنگی است. این برج در حقیقت، باقی‌مانده باقی‌مانده برج 8 ضلعی دوران ساسانیان است. ولی برخی باستان‌شناسان، قدمت آن را به دوران هخامنشیان نسبت داده و اعلام داشته‌اند که کلاه فرنگی بخشی از برج‌های پیام‌رسان هخامنشی بوده است.

قلعه سلاسل

یکی از باشکوه‌های جاهای دیدنی شوشتر، قلعه سلاسل است که قدمتش به زمان هخامنشیان بازمی‌گردد. این قلعه که به ثبت میراث جهانی یونسکو رسیده، در گذشته دارای چندین حیاط و قسمت‌های مختلف از جمله استحکامات عالی، کوشک‌های باشکوه و تزیینات منقش به طلا، مینا و لاجورد بوده است.  امروزه، چیزی زیادی از شکوه و عظمت زمان باستانش باقی نمانده است.

این قلعه، علاوه‌بر برخورداری از اهمیت استراتژیکی، نظامی و حکومتی‌، احتمالا محلی برای نظارت و مدیریت آب منطقه بوده است.

این قلعه در ساحل رود کارون، نزدیک پل آزادگان و مسجد مستوفی شهر قرار دارد.

باغ خان شوشتر

یکی دیگر از جاهای دیدنی شوشتر باغ خان است که در حاشیه غربی رود گرگر و در کنار بافت قدیمی شهر قرار دارد و از میراث به جا مانده از معماری دوره قاجار است. عمده درختان باغ خان، درختان میوه هستند. البته در میان آن‌ها، درختچه گل‌های زینتی مانند انواع گل‌های رز و محمدی، گل شاه‌پسند، گل کاغذی و لاله عباسی نیز دیده می‌شود. این مجموعه، جزء آثار ثبت شده ملی است.

پل شادروان یا بند قیصر: از مسحورکننده‌ترین جاهای دیدنی شوشتر

قدمت این شاهکار را به ساسانیان نسبت داده‌اند و اعلام داشته‌اند مهندس رومی به نام برانوش (بزانوش، اورانوش) آن را ساخته است. این بند، در جنوب شهر و در نزدیکی بند میزان واقع است. 

آنچه پل شادروان را به مهم‌ترین جاهای دیدنی شوشتر تبدیل کرده است، اهمیت آن از لحاظ تاریخی است. گفتنی است از این پل، به عنوان اولین پل جهان یاد می‌کنند. در ساخت آن از سنگ‌های تراش‌خورده و منظم که با بست‌های فلزی به‌هم متصل شده‌اند، استفاده شده است.

باید بدانید شادروان واژه‌ای است که ریشه‌ اشکانی (پارتی) دارد و تاکنون  معناهای گوناگونی برای آن بازگو شده است. یکی از آن‌ها فرش و بساط گرانمایه و منقش است.

در ساخت این پل از خشت و آجر استفاده شده است. هدف از ساخت این پل، هدایت آب کارون را به‌سمت مزارع بوده است. همچنین گفته می‌شود که از دیگر هدف احداث این پل، بالا آوردن و آرام کردن جریان آب توسط پی و پایه‌های پل شادروان و ورود آن به نهر داریون برای آبیاری مزارع بوده است.

بهترین زمان بازدید از پل شادروان در ماه‌های اول سال و فصل بهار است.

کاربردهای پل قیصر

• گذر ارتش ساسانی از باختر ایران به‌سوی خاور 
• میسر کردن مسیر بازرگانی میان شهرهای ایران
• به طور کلی، این پل بیشتر کاربردی سد و بندگونه دارد و بسیاری معتقدند که بخشی از تاسیسات بسیار گسترده‌ای بوده که در پیرامون سازه ساخته شده بود.

جاهای دیدنی شوشتر که نزدیک پل شادروان قرار دارد:

• بند میزان
• برج کلاه فرنگی
• قلعه سلاسل
• رودخانه دست‌کند گرگر
• پل بند لشگر

دیگر جاهای دیدنی شوشتر که در ایام بهار باید از آن‌ها بازدید کرد

کاروانسرای افضل

از دیگر جاهای دیدنی شوشتر، کاروانسرای افضل است که قدمت آن به دوران قاجار می‌رسد. در حال حاضر، ین کاروانسرا محل دائمی نمایشگاه صنایع دستی است.

دخمه‌های زرتشتی

دخمه های زرتشتی (یا خرف‌خانه‌ها و استودان‌ها) از جمله مهم‌ترین بناهای تاریخی پیش از اسلام در ایران است. این نوع دخمه‌ها در دیواره کوه‌ها و صخره‌ها حفر می‌شدند و قدمت آن احتمالا به دوران مادها و پارت‌ها بازمی‌گردد. این بنا، محلی برای دفن اموات بوده است. این بنا، از مشهورترین و زیباترین جاهای دیدنی شوشتر است که بازدید از آن را نباید پشت گوش انداخت.

چهارطاقی

از دیگر جاهای دیدنی شوشتر، چهارطاقی است که شامل سقفی گنبدی است که روی چهار پایه‌ بنا شده است. در گذشته، چهارطاقی محلی برای حفظ و نگهداری آتش بوده است ولی در زمان قاجار از آن به عنوان مسجد آسیابانان  استفاده می‌شده است.

خانه گارز

یکی دیگر از مشهورترین جاهای دیدنی شوشتر، عمارت تاریخی «خانه گارز» است که قدمت آن را به دوران قاجار نسبت می‌دهند و محل مسکونی شخصی به نام گارز بوده است. این بنا، از نظر ارزش و اهمیت، دومین بنا در شهر به شمار می‌رود.

یکی از نکات جالب در مورد این بنا آن است که برخلاف معماری رایج در آن زمان، اندرونی ندارد و سازندگان، اندرونی را به صورت بیرونی احداث کرده‌اند. 

بخش‌های این عمارت عبارت است از:

• حیاط مرکزی
• شودان
• ایوان
• شبستان

نورگیرهای پیشانی در پیشانی طاق‌نماها، سطوح دیوار ایوان و سردر ورودی اتاق‌ها و تزئینات برجسته آجری چیزی است که هر بیننده‌ای را مسحور خویش می‌کند.

مسجد جامع

بی‌شک از مهم‌ترین جاهای دیدنی شوشتر، مسجد جامع این شهر است که بسیاری زمان ساخت آن را مصادف با زمان ولایت امام یازدهم شیعیان می‌دانند. گچ‌بری‌های هنرمندانه، کنده‌کاری‌ها و آجرکاری‌هایی که با استادی تمام به‌صورت شلوغ و پرنقش و نگار انجام شده است، از برجسته‌ترین نکات این مسجد است.

خانه امین‌ زاده

از معروف‌ترین ساختمان‌ها در بافت قدیمی شهر، خانه امین زاده است. از بارزترین ویژگی این عمارت، تزئیناتی است که با آجر، سنگ، گچبری‌های مشبک و کنده‌کاری‌های سنگی (بر بخش‌های مختلفی از عمارت از جمله پیشانی ایوان‌ها) اجرا شده است.

در آخر

برای بازدید از جاهای دیدنی شوشتر و ایران، تور خوزستان مخصوص شماست. آرند تور این اطمینان را به شما می‌دهد که زیباترین و به یادماندنی‌ترین خاطره‌ها را در تعطیلات بهار 1402 برای شما می‌آفریند.