گذری کوتاه بر سی و سه ‌پل اصفهان، طولانی‌ترین پل روی زاینده رود

تور اصفهان

پل سی و سه‌پل، همانطور که اشاره شد به فرمان شاه عباس اول روی رودخانه زاینده رود ساخته شد. این پل 33 دهانه، 295 متر طول و 14 متر عرض دارد و یکی از نمادهای شهر تاریخی اصفهان است. کمتر گردشگری است که در سفر به اصفهان به بازدید از سی و سه‌پل نرود!

وبلاگ آرندتور قصد دارد در یک مقاله جامع همه آنچه شما در بازدید از سی و سه پل به آن نیاز دارید بدانید را با شما در میان بگذارد. اطلاعاتی همچون تاریخچه سی وسه‌پل، وجه تسمیه سی و سه پل، معماری سی وسه‌پل و...

سی و سه پل اصفهان در چه سالی ساخته شده‌است؟

سال 1008 هجری قمری، دوازدهمین سال سلطنت شاه عباس اول صفوی دستور ساخت این بنا توسط خود شاه داده‌شد. معمار  سی وسه‌پل، «استاد حسین بنا اصفهانی» بود. پسر ایشان شاهکار دوره صفویه، مسجد شیخ لطف الله را ساخته بود. استاد حسین بنای اصفهانی برای ساخت سی و سه پل، ایده پل عریض را مطرح کرد، این ایده تا قبل از او مطرح نشده بود. پس از موافقت با طرح و ایده ایشان، ساخت بنا سه سال زمان برد و در نهایت در سال 1011 هجری قمری زیر نظر «الله وردی خان» سردار رشید و مورد اعتماد شاه عباس صفوی که تباری گرجی داشت، ساخت سی و سه پل به اتمام رسید.

سی و سه پل اصفهان به عنوان طولانی‌ترین پل روی زاینده رود شهرت دارد.

مصالح به کار رفته در سی و سه پل اصفهان چیست؟

مصالح به کار گرفته شده برای ساخت سی و سه پل اصفهان، سنگ، آجر، ملات، ساروج و گچ هستند. به گفته کارشناسان امر پایه و فوندانسیون این بنا به گونه‌ای ساخته شده که با رطوبت دوام و استحکام بیشتری دارد. نداشتن آب رودخانه زاینده رود در شرایط امروزی در بلندمدت سبب آسیب به پل سی و سه‌پل اصفهان خواهد شد.

فوندانسیون سی و سه پل اصفهان به گونه‌ای ساخته شده که با رطوبت دوام و استحکام بیشتری دارد.

چرا به سی و سه پل، سی و سه پل می‌گویند؟

نظریه‌های مختلفی در مورد تعداد دهانه سی و سه پل وجود دارد. عده‌ای معنقدند این پل 40 دهانه داشته اما به مرور زمان با کشت درختان در اطراف آن و انحراف آب بعضی از دهانه‌ها بسته شده‌است. عده‌ای دیگر عدد 33 را به الهه آب، آناهیتا نسبت می‌دهند و در واقع پل را نمادی از الهه آب می‌دانند. گروهی دیگر در مورد معماری پل و تعداد 33 دهانه پل براین باور هستند که با توجه به تبار الله وردی خان که گرجی بوده و الفبای گرجی هم 33 حرف دارد، این پل با 33 دهانه ساخته شده‌است.

سی و سه پل در سال 1310 شمسی در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.

در مورد معماری سی وسه پل اصفهان چه می‌دانید؟

همانطور که گفته شد، معمار سی و سه پل اصفهان استاد حسین بنا اصفهانی بوده، فردی که پسرش مسجد شیخ لطف الله را احداث کرد. نکته‌ی مهمی که این پل را از سایر پل‌ها متمایز می‌کند، این است که اغلب پل‌ها در قسمت کم‌عرض رودخانه ساخته می‌شوند. اما سی و سه‌پل اصفهان در قسمت عریض رودخانه ساخته شد. دلیل این انتخاب نیز منظره‌‌ی زیبا و چشم انداز وسیع رودخانه زاینده‌رود و بستر کم عمق و آرام آن بود. برای ساخت این بنا آجر را ابتدا و در قسمت زیرین پل قرار می‌دادند، سپس ساروج و گچ را در قسمت‌های فوقانی استفاده می‌کردند. ساروج یکی از مصالحی است که در معماری ایران از گذشته استفاده می‌شده و شامل خاک رس، آهک، خاکستر و مواد الیاف لوئی است.

ساروج یکی از مصالحی است که در معماری ایران از گذشته استفاده می‌شده‌است.

سی و سه‌پل اصفهان، 99 طاقچه دارد که در گذشته تابلوهای نقاشی روی آنها بوده‌است. متاسفانه امروز تمامی آنها از بین رفته‌اند. طاق‌های پل نیز دارای ستون‌های 7 تا 9 متری بوده که سقف را برپا نگه می‌داشته‌اند. همانطور که گفته شد سی و سه پل اصفهان 40 دهانه داشته و طول آن حدود 360 متر بوده‌است، اما امروزه تنها 33 دهانه آن باقی مانده و طول پل نیز به 295 متر کاهش یافته‌است. در گذشته سی و سه پل اصفهان چندین معبر داشته که به ترتیب عبارتند از:

1. راه عریض وسط که برای عبور سواره و گردونه‌ها استفاده می‌شد.
2. مسیر پیاده‌روی که از میان گالری‌های زیبا می‌گذشت.
3. پشت بام گالری‌ها که در زمان طغیان زاینده رود به عنوان تفرجگاه هیجان انگیز مورد استفاده مردم قرار می‌گرفت.
4. معبر پایین که مسقف است و به صورت فاصله‌ای میان رودخانه و پایه‌های مرکزی پل وجود دارد.
   
   

امروزه تنها دو معبر برای گذر از سی و سه‌پل اصفهان وجود دارد که یکی معبر بالایی روباز بوده و دومی در قسمت پایینی قرار دارد و مسقف است.

سی و سه‌پل اصفهان چه نام‌های دیگری دارد؟

 سی و سه پل اسامی مختلف دارد که در ادامه به آنها اشاره کرده و وجه تسمیه هرکدام را نیز همراه اسامی بیان می‌کنیم:

•  پل الله وردی خان به دلیل نظارت او بر ساخت این بناست
• پل شاه عباسی به دلیل دستور ساخت آن توسط شاه عباس
• پل چهل چشمه چون در ابتدا پل 40 دهانه داشته
• پل سی و سه چشمه به دلیل وجود سی و سه چشمه در آن 
• پل جلفا چون چون در محله جلفا قرار داشته‌ است.

سی وسه‌پل دارای اسامی مختلف همچون چهل چشمه، جلفا، شاه عباسی، پل الله وردی‌خان است.

چه مراسمی در گذشته روی سی و سه‌پل اصفهان برگزار می‌شده‌است؟

1.    سی و سه پل و جشن نوروز

با فرا رسیدن بهار 7 شبانه روز در کنار سی وسه‌پل اصفهان، مراسم جشن برپا می‌شده‌ و در این مدت پل را چراغانی و گاهی گلریزان می‌کردند.

2.    سی و سه پل و جشن خاج شویان

جشن خاج شویان یکی از جشن‌های مسیحیان است که به جشن اپیفانی نیز شهرت دارد. این جشن به دلیل غسل تعمید حضرت عیسی برگزار می‌شود و مسیحیان معتقدند، در این روز باید داخل آب‌های جاری رفته و در آن شنا کنند. این مراسم در کنار رودخانه زاینده رود در 13 ژانویه برگزار می‌شود.

3.    سی و سه پل و جشن آبریزگان

جشن آبریزگان یا جشن آب پاشان یکی از مراسمی است که در اصفهان روز 16 فروردین برپا می‌شود. این مراسم هرساله در کنار پل الله وردی‌خان برگزار می‌شود.

سی و سه پل اصفهان کجاست؟

سی و سه‌پل اصفهان همانطور که اشاره شد روی رودخانه زاینده رود، محل تلاقی چهارباغ بالا به چهار باغ عباسی قرار دارد.

استان اصفهان یکی از استان‌های فرهنگی و تاریخی کشور است که 20 اثر آن در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد. شهر اصفهان نیز سومین شهر بزرگ کشور است که آثار تاریخی متعددی دارد.  همانطور که در مقاله"اصفهان جواهر بی‌بدیل شهرهای ایران" اشاره شد، در سال 1394 اصفهان به همراه شهر رشت، اولین شهرهای ایران هستند که به شبکه جهانی شهرهای خلاق جهان زیر نظر یونسکو پیوستند. آثار فرهنگی و باستانی متعدد این شهر از جمله سی و سه پل، پل خواجو، مسجد شیخ لطف الله، مسجد امام و... هر گردشگری را مبهوت هنر دستان هنرمندان اصفهانی می‌کند. تور اصفهان آرندتور شما را دعوت به بازدید از این بنای تاریخی می‌کند. در بازدید از سی و سه‌پل یک لیدر محلی مطلع بومی همراه شما خواهد آمد و اطلاعات بیشتری از هر منطقه دیدنی در اختیارتان قرار می‌دهد.