جنگل ارسباران، بهشت ناشناخته ایران

تور تبریز

جنگل‌های ارسباران یکی از مناطق حفاظت شده و محبوب گردشگری است که در استان آذربایجان شرقی قرار دارد. این منطقه حفاظت شده، چشم انداز بسیار شگفت انگیز و پوشش گیاهی و جانوری غنی دارد، اما متاسفانه بین مردم به اندازه جنگل‌های شمال شناخته شده نیست. وبلاگ آرندتور قصد دارد تا در یک مقاله کوتاه، شما را با این جنگل‌های هیرکانی در آذربایجان شرقی بیشتر آشنا کند. پس با ما همراه باشید.

جنگل ارسباران تبریز کجاست؟

جنگل ارسباران از لحاظ ساختاری با جنگل‌های شمال شباهتی بسیاری دارد و هر دو از نوع هیرکانی هستند. اما جنگل ارسباران با وسعت 130 هزار هکتار در کناره‌ی جنوبی رود ارس و در شمال استان آذربایجان شرقی واقع شده‌است.

جنگل ارسباران در گذشته بسیار گسترده بوده، اما اکنون به دلیل تخریب جنگل‌ها متأسفانه بین سه شهرستان کلیبر، ورزقان و اهر محدود شده‌است.

منطقه حفاظت شده ارسباران در حدود 46 کیلومتری کلیبر قرار دارد و فاصله ارسباران تا تبریز حدود 221 کیلومتر بوده که از لحاظ زمانی چیزی حدود 2 ساعت و نیم خواهد بود.

در گذشته ارسباران به «قره داغ» یا «قره جه داغ» شهرت داشته و این اسم به دلیل تعداد زیاد کوه‌های منطقه به آن داده شده‌بود.

چرا منطقه ارسباران را باید دید؟

در این بخش درباره جاذبه های ارسباران صحبت خواهیم کرد و به شما می‌گوییم چرا باید از جنگل های ارسباران دیدن کرد.

1.    اقلیم آب و هوای ارسباران

 همانطور که گفته شد، سازمان یونسکو جنگل ارسباران را به عنوان ذخیره گاه زیست کره معرفی کرده‌است. اقلیم این زیست کره بیشتر مدیترانه‌ای بوده اما دو اقلیم خزری و قفقازی نیز در این منطقه بی‌تأثیر نیست. بنابراین جنگل‌های ارسباران تحت تأثیر سه اقلیم مدیترانه‌ای، خزری و قفقازی هستند و در یک بازه 20 ساله میانگین بارندگی منطقه‌ی کلیبر که در نزدیکی جنگل‌های ارسباران واقع شده، حدود 461 میلی‌متر بوده که بیشتر آن نیز به صورت بارش برف تخمین زده شده‌است.

بارش بالای منطقه سبب شده که جویبارهای فراوانی در ارسباران به وجود بیاید و همه‌ی آنها به رودخانه ارس می‌ریزند. همین امر سبب پرآب شدن رودخانه ارس می‌شود.

بخش از تغذیه آبی جنگل ارسباران به صورت مه-بارش بوده که براساس آن توده‌های مرطوب بر منطقه حاکم می‌شود.

2.    حیوانات جنگل های ارسباران

در مورد قدمت جنگل ارسباران به صورت دقیق نمی‌توان سخن گفت اما از آنجا که جنگل‌های منطقه از نوع هیرکانی هستند. قدمت آنها به میلیون‌ها سال پیش بر می‌گردد و از دوره‌ی سوم زمین شناسی باقی مانده‌اند. حیوانات جنگل ارسباران بسیار متنوع هستند و همین امر سبب شده که به این منطقه موزه حیات وحش نیز بگویند.

در جنگل ارسباران 220 گونه پرنده، 48 گونه پستاندار، 5 گونه دوزیست، 22 گونه ماهی و 38 گونه مار خزنده وجود دارد. از جمله مارهای منطقه ارسباران، می‌توان به انواع افعی‌ها اشاره کرد که حضور در منطقه را خطرناک می‌کند. در منطقه مارال (آهو) به وفور وجود دارد و یکی از مأموریت‌های منطقه حفاظت شده، ارسباران، حفظ و احیای نسل آهوهاست.

از جمله حیوانات جنگل ارسباران که تنها در این منطقه وجود دارد، خرس سیاه است. البته خرس قهوه‌ای نیز یکی از حیوانات منطقه محسوب می‌شود.

3.    تنوع گیاهان جنگل های ارسباران

منطقه ارسباران دارای درختان جنگلی و مراتع متنوعی است. این منطقه دارای 1400 گونه گیاهی و قارچی است و چیزی حدود 15 درصد از گیاهان ایران در این منطقه رشد می‌کنند. بسیاری از گیاهان ارسباران نام محلی دارند. 250 نوع قارچ وحشی در این منطقه رشد می‌کنند که اکثر آنها خوراکی هستند. درختان و گیاهانی که در جنگل‌های ارسباران می‌رویند عبارتند از: بلوط، کیکم، سماق، زرشک، انار وحشی، سیب وحشی، گلابی وحشی، بوته‌های تمشک، زغال اخته.

آب  و هوای ارسباران همواره خنک و مطلوب است. به گونه‌ای که دمای منطقه 10 درجه از دمای تبریز کمتر است.

4.    بازدید از قلعه بابک ارسباران

قلعه بابک، مرکز فرماندهی و مبارزه بابک خرمدین یکی از سرداران شجاع آذربایجان است که حدود 20 سال توانست در برابر خلافت «معتصم عباسی» مبارزه و مقاومت کند. این قلعه در نوک قله‌ای مرتفع در حدود 3 کیلومتری کلیبر قرار دارد و برای رسیدن به آن حدود  4 ساعت پیاده‌روی و بالا رفتن از پله‌های سنگی را باید به جان بخرید.

قلعه بابک در زمان ساسانیان ساخته شده اما به دلیل موقعیت استراتژیک قلعه، مقر فرماندهی بابک خرمدین بود و شهرتش نیز به دوره بابک بر می‌گردد. موقعیت جغرافیایی این قلعه به گونه‌ای بوده که در تمام مدت حضور بابک خرمدین در آن، هیچ ارتش و مهاجمی نتوانست آن را فتح کند. در نهایت فتح قلعه بابک با خیانت یکی از دوستان بابک به نام افشین اتفاق افتاد.

قلعه یا دژ بابک در ارتفاع 2300 متری از سطح دریا و در 3 کیلومتری کلیبر ساخته شده و یکی از آثار ملی ایران است که در سال 1345 به ثبت رسیده‌است.

5.    چشمه‌های آب معدنی گرم و سرد ارسباران

یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری منطقه ارسباران، چشمه‌های آب معدنی گرم و سرد منطقه است که خوشبختانه با استقبال فراوان گردشگران روبرو شده‌است. «تأسیسات آب درمانی کلیبر» یکی از مشهورترین مجتمع‌های آب درمانی کشور است که در فاصله کمی از روستای «متاللی» قرار دارد.

6.    دره مکیدی

دره‌ی سرسبز و جنگلی مکیدی در میان جنگل‌های ارسباران و در شهرستان کلیبر قرار دارد. در این دره، یک پارک جنگلی وجود دارد که تا چندین سال پیش بکر و دست نخورده باقی مانده بود. اما با ساختن چند آلاچیق، بوفه و پارکینگ از بکری قبل آن دیگر خبری نیست.

7.    منطقه آینالو

منطقه آینالو یکی از زیستگاه‌های محافظت شده مارال‌ها و آهوهاست که در 45 کیلومتری کلیبر قرار دارد. این منطقه بکر ارسباران شامل مراتع و جنگل‌های سرسبز متنوعی است که پیرامون آن به منظور حفظ مارال‌ها سیم کشی شده‌است. در این منطقه امکاناتی نیز برای گردشگران در نظر گرفته شده که می‌توان به کانکس‌های اقامتی رایگان آن اشاره کرد.

عمارت آینالو، یکی از جاذبه‌های گردشگری به جای مانده از دوره قاجار است که در این منطقه وجود دارد.

بهترین زمان سفر به ارسباران چه موقع است؟

بهترین زمان سفر به جنگل‌های ارسباران با توجه به اقلیم منطقه، اواخر بهار و تابستان خواهد بود. سفر به منطقه در فصل‌های پاییز و زمستان توصیه نمی‌شود.

بهترین مسیر سفر به ارسباران کدام است؟

اگر خودروی شخصی دارید و ساکن تهران هستید، سفر را از آزادراه تهران-تبریز شروع کنید. سپس مسیر فرعی اهر را انتخاب کنید. پس از گذر از اهر به سمت کلیبر رفته و پس از کلیبر راهی مسیر جانانلو شوید. در مسیر جانانلو به سمت رودخانه ارس و مرزهای آذربایجان و ارمنستان بروید. در این مسیر از کاروانسرای شاه عباسی که بسیار بی‌نظیر است، دیدن کنید. پس از آن به جنگل‌های ارسباران؛ رودخانه ارس و سپس به قلعه بابک و... خواهید رسید.

اگرچه بخش‌هایی از قلعه بابک بازسازی شده اما این دژ مستحکم پس از 1200 سال همچنان باشکوه باقی مانده‌است.

چنانچه با خودروی شخصی سفر نکردید، می‌توانید با هواپیما و یا قطار از تهران عازم تبریز شوید. پس از رسیدن به تبریز مسیر را با اتوبوس به سمت کلیبر ادامه دهید. روش دیگر برای سفر به تبریز، استفاده از اتوبوس است. پس از آنکه به تبریز رسیدید برای ادامه مسیر باید با اتوبوس به سمت کلیبر بروید و از کلیبر نیز به سمت جنگل‌های ارسباران مسیرتان را ادامه دهید.

راه بی دردسر دیگر نیز استفاده از تور تبریز آژانس‌های مسافرتی همچون آرندتور است که شما را به بازدید از جنگل ارسباران، رودخانه ارس و قلعه بابک خواهد برد.

چنانچه با تور تبریز آرند تور راهی سفر به منطقه شوید، این سفر به صورت شخصی برگزار می‌شود و شما می‌توانید وسیله نقلیه و محل اقامت خود را انتخاب کنید. خدماتی که تور تبریز آرندتور ارائه خواهد داد، دو شب اقامت در هتل با صبحانه و همراهی لیدر محلی برای بازدید از 7 جاذبه گردشگری همچون پارک ائل گلی، خانه مشروطه، موزه قاجار، مقبره الشعرا، موزه آذربایجان، مسجد کبود، پارک خاقانی، روستای صخره‌ای کندوان است. در صورتیکه گشت‌های آپشنال را نیز انتخاب کنید، با پرداخت هزینه اضافی به بازدید از جنگل‌های ارسباران، قلعه بابک ـ جلفا و منطقه آزاد ارس، دریاچه ارومیه و تفرجگاه بند، پل معلق مشگین شهر خواهید رفت.

سخن آخر

ارسباران یک منطقه بسیار وسیع با پوشش گیاهی و حیوانی غنی است که در آن حیوان‌های نایاب و گیاهان کمیاب متنوعی وجود دارد. در این مقاله سعی بر این داشتیم تا شما را با 7 جاذبه گردشگری منطقه ارسباران آشنا کنیم. همانطور که گفته شد، بخشی از جنگل‌های ارسباران در یونسکو به ثبت ملی رسیده‌اند. این جنگل‌ها ساختاری مشابه جنگل‌های شمال ایران دارند و از نوع جنگل‌های هیرکانی هستند. مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری منطقه ارسباران قلعه بابک، جنگل‌های منطقه، منطقه حفاظت شده آینالو است.